Gujarat Government Debt : ગુજરાતની વિકાસશીલ સરકાર દેવામાં ડૂબી રહી છે અને ઘી પી રહી છે. જો પાછલી સરકારે દેવું ન ઘટાડ્યું તો આ સરકાર કેમ પાછળ રહી, વિકાસના નામે દેવું સતત વધી રહ્યું છે. છેલ્લા એક વર્ષમાં કરોડોનું દેવું વધી ગયું છે. નાણાકીય ખાતાઓના CAG ઓડિટમાં બહાર આવ્યું છે કે ગુજરાત સરકારનું ચોખ્ખું દેવું અને અન્ય જવાબદારીઓ વધીને રૂ. 4.12 લાખ કરોડ થઈ ગઈ છે. જેમાંથી સરકારી લોનની રકમ 325273 કરોડ રૂપિયા છે. કેન્દ્ર તરફથી ગુજરાતને મળેલી લોન અને એડવાન્સનો આંકડો 35458 કરોડ રૂપિયા સુધી જાય છે. જ્યારે અન્ય જવાબદારીઓની રકમ 51674 કરોડ રૂપિયા સુધી જાય છે.
કોમ્પ્ટ્રોલર એન્ડ ઓડિટર જનરલ ઓફ ઈન્ડિયા (CAG) એ વિધાનસભાના છેલ્લા દિવસે ગુજરાત સરકારના નાણાકીય હિસાબોનો ઓડિટ રિપોર્ટ રજૂ કર્યો હતો. જેમાં વાસ્તવિક દેવા અંગે ચોંકાવનારા ખુલાસા થયા છે.
આ રિપોર્ટ અનુસાર સરકારે 43000 કરોડ રૂપિયાની માર્કેટ લોન લીધી છે. પરંતુ તેના બદલામાં 14700 કરોડ રૂપિયાની લોન ચૂકવવામાં આવી છે. 2023ના અંત સુધીમાં આ લોનની રકમ 283057 રૂપિયા સુધી પહોંચી ગઈ છે.
છેલ્લા બે વર્ષને ધ્યાનમાં રાખીને, 2021-22માં સરકારના બાકી દેવું અને જવાબદારીઓનો આંકડો રૂ. 380797.53 કરોડ હતો, જે વર્ષ 2022-23માં રૂ. 31580 કરોડનો વધારો થયો છે.
આમ, જાહેર લોન, નાની બચત અને ભવિષ્ય નિધિ વગેરેમાં રૂ. 24224.85 કરોડનું વ્યાજ અને અન્ય જવાબદારીઓમાં રૂ. 1128.83 કરોડ, કુલ રૂ. 25353.68 કરોડ, સરકારને આપવામાં આવ્યા છે.
સરકાર પાસે લોન ચૂકવવાની કોઈ યોજના નથી
જો સરકાર પાસે લોનની ચુકવણી માટે નાણાં કેવી રીતે એકત્ર કરવા તે અંગે કોઈ ચોક્કસ યોજના ન હોય તો લોન ભરપાઈ કર્યા પછી ઘી પીવા જેવી સ્થિતિ સર્જાશે. કારણ કે લોન કેવી રીતે ચૂકવવી તેનું આયોજન કરવું પણ જરૂરી છે. હાલમાં, બજેટમાં કરાયેલી મોટાભાગની જોગવાઈઓ ગુજરાત સરકાર દ્વારા લેવામાં આવેલી લોનના વ્યાજની ભરપાઈ માટે અલગથી ફાળવવામાં આવે છે. આમ વિકાસ માટે જે નાણાં ફાળવવા જોઈએ તે વ્યાજના રૂપમાં ચૂકવવામાં આવી રહ્યા છે. આ વ્યાજ સરકાર માટે માથાનો દુખાવો બની રહ્યો છે. ગુજરાતમાં સરકાર ઉજ્જવળ અને આત્મનિર્ભર બજેટ રજૂ કરવાનો દાવો કરી રહી છે, પરંતુ ગુજરાતનું જાહેર દેવું રૂ. 5 લાખ કરોડની નજીક પહોંચી જશે તે ન ભૂલવું જોઈએ.
સારી વાત એ છે કે ગુજરાતનો વિકાસ સતત વધી રહ્યો છે. વિકાસ માટે લોન જરૂરી છે પણ એટલી નહીં કે રાજ્યની આર્થિક સ્થિતિ સંતુલિત ન રહી શકે. હાલ સરકાર આ મામલે પોતાનો બચાવ કરી રહી છે. પરંતુ સરકારના નિર્ણયો સાચા હતા કે ખોટા એ તો આવનારા દિવસો જ કહેશે.
